Świat, w którym żyjemy, jest pełen tajemnic. Wielka jest również chęć ich poznania. Dotyczy to wielu dziedzin naszego życia, a zwrot obscura structura (nieznana struktura), dotyczący naszego mózgu, jest nadal aktualny. Naukowcy dwoją się i troją, by wyjaśnić te tajemnice, by opisać świat, którego jesteśmy częścią. Powstają modele różnych fragmentów otaczającej nas rzeczywistości, po latach powstają nowe. Mam tutaj na myśli tylko świat materialny.
Zapraszamy do wysłuchania wykładu pt. „Symbole w Biblii”.
Mówi Leszek Szpunar, spotkanie zboru w Bydgoszczy, 04.08.2024 r.
A świat duchowy? Rozległa i tajemnicza dziedzina?
– życie istot duchowych, ich wygląd, relacje
– wiedza o Bogu, o cechach Jego istoty lub osobowości
– sny, wizje, objawienia
– nasze relacje z Bogiem
– nasze wzajemne relacje w kościele/zborze
– nasze życie duchowe (osobowość)uczucia
– przenikanie świata materii i ducha (modlitwa)
– działanie Bożej Opatrzności
– proroctwa (zdarzenia, czasy, cele, sposoby)
– potrzebne klucze do ich zrozumienia
Można powiedzieć, że pisarze Biblii, aby przełożyć język Boga na język ludzi, musieli używać najbardziej wyrafinowanych form językowych, które tworzyli lub wykorzystywali już istniejące. Bóg przekazywał im swoje poselstwo różnymi sposobami; przez wizje (widzenie ukazujące się człowiekowi na jawie, nie we śnie 1Mojż.12:7 – Ukazał się Pan Abramowi.), sny czy też tworzenie rzeczywistości, która była zapowiedzią przyszłej (typy) itp.
Posłuchaj też wykładu: TYPY BIBLIJNE
Stąd obrazowość Biblii
Pismo Święte, jak wiemy jest dziełem literackim. Mówiąc o literackości Biblii wspomina się o jednym z jej wykładników, jakim jest obecność figur retorycznych (środków stylistycznych), czyli takich sposobów ukształtowania wypowiedzi, które zakładają obecność literalnego (dosłownego) i figuralnego (przenośnego) znaczenia. Nazywamy to obrazowością Biblii. Takimi figurami są porównania, metafory (przenośnie), przypowieści, alegorie, symbole, typy i wiele innych. Są one celowym i odpowiednim do przekazywanych myśli użyciem słów.
Zajmiemy się właśnie obrazowością Biblii z naciskiem na jedną z figur, na symbole.
Figury retoryczne – cele stosowania (przypomnijmy)
OGÓLNIE: Figury stylistyczne występujące w Biblii są bardzo pomocne w przekazywaniu myśli i trafianiu do serca. Ożywiają Słowo Boże. Są też dobrym przykładem skutecznego nauczania.
Pozwalają one na:
Ukrycie znaczenia na jakiś czas (Daniel nie wiedział Dan.12:4 Ty jednak, Danielu, ukryj słowa i zapieczętuj księgę aż do czasów ostatecznych. Wielu będzie dociekało, by pomnożyła się wiedza) i przeznaczone dla wybranych adresatów (Dlaczego w przypowieściach? … wam dano wiedzieć, innym nie dano)
Podkreślenie ważności informacji – przekazanej myśli (paralelizm : Ps.25:9 rządzi pokornymi w sprawiedliwości, ubogich wiedzie swą drogą.; Ps.2:1 Dlaczego narody się buntują, czemu ludy knują daremne zamysły? ; Iz. 62:1 Przez wzgląd na Syjon nie umilknę, przez wzgląd na Jerozolimę nie spocznę, dopóki jej sprawiedliwość nie błyśnie jak zorza i zbawienie jej nie zapłonie jak pochodnia.)
Uczynienie łatwiejszym do zrozumienia, wyjaśnienia; zilustrowanie tego, co nieznane i ukryte przed ludźmi przez to, co jest znane bezpośredniemu doświadczeniu (wydarzenia w niebie – dotyczące Ijoba; opis duchowej istoty – Lucyfera; tron Boga, lewica, prawica; rozmowa Jezusa z Szatanem).
Zwiększenie funkcjonalności wypowiedzi, np. jak wyżej lub
Jeszcze inną figurą stylistyczną jest uosobienie (personifikacja). Występuje ona wtedy, gdy o czymś nieożywionym mówimy tak, jak gdyby było żywe. W Biblii czytamy na przykład: „Śmierć królowała od Adama aż do Mojżesza”; „smutek i wzdychanie zmuszone będą umknąć”; „prawdziwa mądrość ciągle woła głośno wprost na ulicy” (Rzym. 5:14; Izaj. 35:10; Prz. 1:20). Śmierć, smutek, wzdychanie i mądrość nie mogą naprawdę rządzić, uciekać ani wołać. Ale mówiąc, że tak się dzieje, Biblia kreśli w naszych umysłach żywe obrazy, które łatwo pojąć i zapamiętać.
Pełniejsze przekazanie treści, pogłębienie (poezja hebrajska-paralelizm, symbole itp.) Daniel – sen Nabuchodonozora, do którego jeszcze wrócimy.
Wywołanie u odbiorcy pożądanych emocji (wyrażenie emocji, rozbudzenie zainteresowania; np. wykrzyknik Tren.4:1 – O jako pośniedziało złoto!, Rzym 11:33 – O, głębokości bogactwa i mądrości i znajomości Bożej!; apostrofa 2Sam.18:33 – Synu mój Absolomie, synu mój!, personifikacja – O góry Gielboe! 2Sam.1:21-27)
Podniesienie siły argumentacji, np. pytanie retoryczne: Dz. Ap. 26:27,28: Wierzysz, królu Agrypo! prorokom? Wiem, iż wierzysz. Zatem Agrypa rzekł do Pawła: Mało byś mnie nie namówił, żebym został chrześcijaninem.
Skrócenie długich opisów i zastąpienie ich czasem jednym słowem, np. powiedzenie o kimś, że jest lisem (o Herodzie), umożliwia pominięcie całej charakterystyki tego człowieka (czytelnik wie, o co chodzi).
Czyli tym, co decyduje o obrazowości Biblii, o jej literackim charakterze jest m.in. obecność figur retorycznych, inaczej środków stylistycznych.
Omówiliśmy już wspólnie niektóre z tych figur – przypomnijmy:
Przypowieści (podobieństwa):
To wszystko mówił Jezus w podobieństwach, a bez podobieństw nie mówił do nich; Aby się wypełniło, co powiedziano przez proroka: Oto otworzę w podobieństwach usta moje, wypowiem skryte rzeczy od założenia świata (Mat.13:34,35)
Tedy przystąpiwszy uczniowie, rzekli mu: Dlaczego im w podobieństwach mówisz? …Dlatego im w podobieństwach mówię, iż widząc nie widzą, i słysząc nie słyszą, ani rozumieją (Mat.13:10,13)
Przypowieść (podobieństwo) to forma wypowiedzi, historyjka opowiedziana, by czegoś nauczyć, przekazać jakąś myśl.
Przypowieści mogą być rozbudowane, np. Wędrówka Pielgrzyma.
Dwa przykłady przypowieści:
Mat.13:44 –Zasię podobne jest królestwo niebieskie skarbowi skrytemu w roli, który znalazłszy człowiek, skrył, i od radości, którą miał z niego, odchodzi, i wszystko, co ma sprzedaje i kupuje onę rolę.
– skarb to rodzaj ludzki
– rola to świat ludzkości na ziemi
– kupujący to Jezus, który oddał wszystko, co posiadał, by nas kupić
– jako nasz właściciel poprzez restytucję udoskonali nas wszystkich
– kolejne kroki…
Łuk. 15:11-32 (o synu marnotrawnym) – pokazuje stosunek Boga do grzeszników nie przestrzegających Prawa, oddalających się od Boga, od łaski i opieki oraz do tych, którzy to prawo przestrzegają tylko w literze (bo muszę), bez zaangażowania, bez ducha miłości.
Dlaczego w podobieństwach? To był naturalny podział na zainteresowanych i niezainteresowanych. Ci pierwsi to ci z Mat.13:36
Tedy rozpuściwszy on lud, przyszedł Jezus do domu; i przystąpili uczniowie, mówiąc: Wyłóż nam podobieństwo o kąkolu onej roli.
Oni chcieli wiedzieć!!!
Mat.13:3-8 oraz 18-13 zawiera wyjaśnienie – różne kategorie słuchaczy.
Jakimi słuchaczami my jesteśmy?
Porównania i metafory
Porównanie – dwuczłonowa konstrukcja językowa. Mamy człon, który porównujemy (cechy przedmiotu lub zjawiska) i człon drugi, do którego porównujemy, przez wskazanie na podobieństwo. Oba człony połączone są charakterystycznymi dla danego języka wyrażeniami; w języku polskim są to wyrażenia jak, jakby, jak gdyby, na kształt, niby, podobny, na podobieństwo itp. Oba człony muszą posiadać cechę wspólną, która stanowi podstawę i motywację porównania.
Powtórzmy:
Porównanie to zestawienie dwóch zjawisk ze względu na pewną wspólną im cechę, np. Łuk. 17: 26-30 A jak było za dni Noego, tak będzie i za dni Syna człowieczego.
Typy biblijne:
Typ to figura retoryczna, która polega na tym, że przedstawia, opisuje pewne rzeczywiście istniejące instytucje, osoby, zasady, wydarzenia itp. będące zapowiedzią przyszłych. W tym wypadku figury tworzy człowiek (grając rolę kronikarza).
Typami są też nazywane opisane w Biblii instytucje, osoby, zasady, rzeczy, które są zapowiedzią przyszłych instytucji… W tym znaczeniu typy daje Bóg, powołując je do istnienia.
Podobieństwa i różnice między figurami:
Typ a proroctwo: istnieje podobieństwo między typem a proroctwem – przepowiadają przyszłość (charakter profetyczny). W proroctwie jest jednak mowa tylko o przyszłości, typ mówi o przyszłości opisując teraźniejszość autora lub przeszłość. Autor proroctwa jest świadomy, że prorokuje, autor typu tego nie wiedział. Wiedział tylko Bóg.
Typ i przypowieść: Podobieństwo polega na tym, że zarówno typ, jak i przypowieść prezentują rzeczywistość, która jest zapowiedzią innej. Różnica- przedstawiona w typie rzeczywistość naprawdę istniała (historia), w przypowieści mamy do czynienia z fikcją literacką, zmyśleniem.
Symbol bliski jest metaforze w tym, że jego znaczenie również nie jest dosłowne, ale przenośne. Znaczenie symbolu nie jest wytwarzane przez kontekst różnorodnych pojęć (jak w metaforze). Jest nadane.
Pojęcia symbol i omawiane przez nas wcześniej metafora i przypowieść są bliskie znaczeniowo.
Alegoria jest specyficznym rodzajem przenośni, ponieważ ma jedno utarte społecznie i kulturowo znaczenie, co wyróżnia ją spośród innych tego rodzaju środków stylistycznych, takich jak np. symbol, który w różnych utworach może odnosić się do innych znaczeń. Alegoria w każdym przypadku znaczy to samo.
Przejdźmy do symboli:
Symbol to środek stylistyczny, który ma jedno dosłowne znaczenie i kilka ukrytych, metaforycznych.
W przeciwieństwie do alegorii (przypowieści) odbiorca dzieła może zinterpretować symbol na kilka różnych sposobów.
Cechy symboli
Symbole są ustanawiane arbitralnie przez pisarza. Obiekty tworzące związek symboliczny w jednej kulturze, mogą mieć inne znaczenia w innych kulturach, co odróżnia symbol od jednoznacznej alegorii.
Na obszarach tych samych lub pokrewnych tradycji kulturowych czy religijnych pewne rzeczy, wyrazy i znaki przywoływały w umysłach, uczuciach i wyobraźni inne rzeczy, wyrazy i znaki.
Na przykład, w Polsce kolory żałobne to czarny, popielaty oraz fioletowy (kolor fioletowy jest używany głównie w Tajlandii). W niektórych krajach, kolorem żałobnym jest biel – głównie w państwach wschodnich, między innymi w Chinach. Afryka Południowa przedstawia swoją żałobę kolorem czerwonym, a Meksyk używa koloru niebieskiego.
Można je odczytywać na wiele sposobów, ale zawsze należy trzymać się analizowanego tekstu i nie odchodzić od niego, bowiem kontekst pozwoli wybrać najwłaściwsze tropy. Ważne!!!
Autor nie narzuca symbolowi jedynie jednego, poprawnego znaczenia.
Pojawienie się symbolu w dziele wskazuje, że w danym elemencie utworu znajduje się głębsza myśl, niewypowiedziana wprost.
Treść jest bardziej tajemnicza i nieoczywista, co skłania do przemyśleń i refleksji nad wydźwiękiem tekstu.
Symbole zatem to przedmioty, pojęcia, wyobrażenia, przeżycia związane jakimś wewnętrznym stosunkiem z innymi przedmiotami, pojęciami itd.
Związki te mogą być dla nas do dziś żywe i oczywiste w naszej kulturze:
lew – symbolizuje królewskość i odwagę, lis – chytrość, dom – schronienie, bezpieczeństwo, chleb i sól – gościnność. Ale mogą też być dla nas trudne do zrozumienia, a nawet zgoła niepojęte, gdyż gromadzone przez dawne, często już nie istniejące kultury.
Rola symboli:
Jaką funkcję pełnią w literaturze symbole? Jaka jest ich rola?
– poszerzają one horyzont znaczenia treści
– pozwalają autorowi na wyrażenie swoich idei, wartości czy emocji.
– przekazują takie treści, które bezpośrednio nie są lub nie mogą być ukazane
– ujawniają jakości nie mające dotychczas właściwych określeń i sugerują treści nie związane z podstawowym, dosłownym znaczeniem.
– dają odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo.
– wskazuje na dwupłaszczyznowość znaczenia, zamierzoną zagadkowość.
– informują, że to, co przedstawione bezpośrednio, jest znakiem głęboko ukrytych i niejasnych treści, mających kierować ku nim myśl odbiorcy.
– pomagają one twórcom wyrazić głębsze znaczenie danej postaci, wydarzenia czy kontekstu
– wykorzystywane są w celu lepszej ekspresji swoich przemyśleń
– dzięki nim czytelnik ma możliwość odszyfrowywania różnego rodzaju podtekstów i głębokich sensów.
– są odpowiedzią na ograniczoność naszej wiedzy nawet o otaczającym świecie.
– oryginalne i wieloznaczne symbole często służą do interpretacji i wyjaśnienia wielu zjawisk
– pozwalają skupić się na wewnętrznych przeżyciach i doznaniach człowieka
– służą do wyrażania emocji bohaterów i propagowania bardzo złożonych prawd moralnych, etycznych
– ich udział w wypowiadaniu treści duchowych jest niezastąpiony.
– są stosowane w celu przedstawienia tego, co jest niepostrzegalne zmysłowo. Posiadają one pierwotne, dosłowne i wprost dane znaczenie oraz „drugie dno” – nieprzebrany sens, który może podlegać wciąż nowej i pogłębiającej się interpretacji.
– pełnią funkcję otwierania i funkcję ukazywania głębi; nie tylko otwiera przed odbiorcą nieznane mu przedtem sfery rzeczywistości, ale także otwiera jego samego na nieznaną mu głębię własnego bytu.
– zaiste, symbol jest tym, co „daje do myślenia” (P. Ricoeur).
Przykłady symboli w Biblii
Berło, sceptr – łaska królewska Est.4:11; moc i panowanie, władza króla; Ps.2:6-9, Ps.109:2, 4 Mojż.24:18; prawo do tego panowania; umocowanie – Sedekiasz 1 Mojż.49:10 nie będzie odjęte sceptrum, aż przyjdzie ten, który ma prawo do tej korony (sceptrum) na mocy obietnicy danej Abrahamowi, Izaakowi i Jakóbowi.
Korona (łac. corona- wieniec z kwiatów lub kruszców) – zewnętrzną stronę królowania, królewskość, zaszczyty, przepych; władzę, potęgę; Ezech.21:25-27 – korona odebrana Sedekiaszowi; korona życia to nieśmiertelność Obj. 2:10
Brama – biblijne znaczenie to przejście z jednego sposobu życia, postępowania do innego; Mat.7:13-14; Jezus jest bramą; podobnie drzwi są symbolem przejścia między jednym światem a drugim, zmianę, śmierć; tak też się ma rzecz z zasłonami w Przybytku.
Podobnie drzwi: symbol Chrystusa Jan 10:9; otwarte drzwi to symbol gotowości do dalszych układów, rozmów Obj. 3:8;
Droga – w Starym i Nowym Testamencie symbolizuje ludzkie życie, sposób postępowania 4 Mojż.22:32, Żyd.12:13; Biblia uczy o trzech takich drogach: szerokiej, wąskiej i świętej Mat.7:13,14, Iz.35:8
Dom – bezpieczeństwo, trwałość, schronienie, rodzinę itp.; ród, dynastia 2Mojż.16:31, 1Mojż.46:27, Jozue 17:17; dom ojca – ród pochodzenie Ps.44:11; niebiańska siedziba błogosławionych Jan.14:2; dom Boży –świątynia 2Kron.5:14; dom modlitwy – świątynia Iz.56:7; dom duchowy – zrzeszenie wiernych 1Piotr.2:5; ciało to dom ducha 2Kor.5:1; dom wieczności – grób Kazn.12:5, Ps.48:12; dom niewoli – Egipt 2Mojż.13:14; dom na piasku – bez fundamentów, rzecz nietrwała Mat.7:26; domownicy wiary – wyznawcy Gal.6:10
Broń – symbolika chrześcijańska Ef.6:11-17 – tarcza to wiara, miecz to Słowo Boże, hełm nadzieja zbawienia, pas to prawda i miłosierdzie, obuwie to zapał, pancerz to sprawiedliwość; 2 Kor.10:4, broń duchowa i cielesna.
Szatan też jest uzbrojony – Łuk.11:21-22 – broń jego zostanie mu odebrana .
Sierp – symbol prawdy Obj.14:14-19 – I widziałem, a oto obłok biały: a na onym obłoku siedział podobny synowi człowieczemu, który miał na głowie swojej koronę złotą a w ręce swej sierp ostry. A drugi anioł wyszedł z kościoła, wołając głosem wielkim na tego, który siedział na obłoku: Zapuść sierp twój a żnij, gdyż tobie przyszła godzina, abyś żął, ponieważ się dostało żniwo ziemi. I zapuścił ten, który siedział na obłoku, sierp swój na ziemię, i pożęta jest ziemia , aniołowie zapuścili sierpy; dotyczy żniwa;, Mat.13:39 – Nieprzyjaciel zasię, który go rozsiał, jest diabeł, a żniwo jest dokonanie świata, a żeńcy są aniołowie.
Żniwo – Chrystus Jezus nazwał „zakończenie systemu rzeczy” żniwem, podczas którego aniołowie jako żniwiarze zbiorą ludzi podobnych do chwastów i wrzucą ich do „ognistego pieca”, natomiast osoby przypominające pszenicę będą „świecić jasno jak słońce w królestwie ich Ojca” (Mt 13:24-30, 36-43). Żniwo to przebiega pod nadzorem Jezusa Chrystusa, którego ukazano w Księdze Objawienia jako „kogoś podobnego do syna człowieczego” z ostrym sierpem w ręce (Obj 14:14-16)
Posłuchaj też wykładu: ŻNIWO W BIBLII
Drzewo – jest symbolem wzrostu, odnowy, odrodzenia, zmartwychwstania Ijob.14:7; wielkość, długowieczność, królewskość;
Drzewo to człowiek Ps.1:3, Ps.91:13; drzewo to pyszny władca, tyran Dan.4:17-19, Iz.2:12-13; drzewo genealogiczne Iz.11:1.
Symbole około pamiątkowe
Jak czytamy: gdy oni jedli – Jezus użył tych produktów, które jedli, nadając im nowy sens, nowe symboliczne znaczenie. Zastąpiły one baranka i zioła. Jesteśmy świadkami powstania nowego symbolu.
Chleb – to jest ciało moje ( to przedstawia moje ciało, ludzką naturę)
Chleb przaśny – wolny od grzechu, święty, niewinny; kwas symbolem grzechu.
Wino – krew Jezusa, życie oddane przez Jezusa, jego ofiara.
Ich jedzenia i picie – przyswajanie wiarą zasługi Jezusa.
Baranek – symbol Jezusa
Kielich – jako naczynie i zawartość; doświadczenia przyjemne lub smutne Ps.16:5, Jer.16:7, Mat.20:21-23, Mat.26:39,42, Ps.116:13, Ps.23:5, Mar.10:38, Jan.18:11.
Świat (niebo i ziemia) – porządek rzeczy w ludzkiej rodzinie; ma swoje symboliczne niebo i symboliczną ziemię;
Ziemia to społeczeństwo Mat.5:13;
Gwiazdy tworzące symboliczne niebo to nauczyciele religijni działający w różnych systemach religijnych:
– nauczyciele: Dan.12:3; Obj.1:20
-Jezus : Mal.4:2, 2 Piotr.1:19
-aniołowie: Ijob 38:7
– Lucyfer (później Szatan) Iż.14:12-13
– fałszywi nauczyciele: Juda 13.
Symboliczna ziemia (społeczeństwo) i symboliczne niebo (systemy religijne i ich nauczyciele) tworzą symboliczny świat – ustrój, porządek rzeczy w ludzkiej rodzinie.
Porządki rzeczy w ludzkiej rodzinie:
Pierwszy świat – 2 Piotra 2:5; 3:6
Obecny świat zły – Gal.1:4, zwany tym światem – Jan14:30
Przyszły świat Żyd.2:5; inaczej nowe niebiosa i nowa ziemia – 2 Piotra3:13.
Gdy Biblia mówi o końcu świata, to taki właśnie świat ma na myśli.
Symbole związane z biblijnymi Cieniami Przybytku:
Metale: złoto symbol boskiej natury; miedź symbol ludzkiej natury.
Kolory: szkarłat – symbol krwi zapewniającej odkupienie; biel płótna – symbol przywrócenia człowiekowi jego pierwotnej czystości; niebieski to symbol wierności; fiolet symbol królewskiej władzy.
Lniane szaty kapłanów symbolizowały przypisaną im sprawiedliwość.
Pasy oznaczają służbę dla sprawiedliwosci.
Olej pomazania był symbolem ducha świętego.
Oliwa – poświęcenie, namaszczenie, nadanie godności; namaszczenie królów, kapłanów. Mesjasz to namaszczony, pomazany (olejem).
Kobieta w symbolach to kościół
Kościół Chrystusowy to czysta panna, oblubienica, małżonka Baranka 2Kor.11:2, Obj.21:9.
Fałszywe kościoły są przedstawione jako zepsute i wszeteczne kobiety Obj.17:1-5.
Mądre i głupie panny symbolem MS i WG.
Dni często oznaczają lata (4 Mojż.14:33-34) – czterdzieści dni to czterdzieści lat; jeden dzień to też tysiąc lat 2 Piotr.3:8,9; Ps.90:3,4.
Chmura, obłok – to w zależności od kontekstu: opatrzność, prawda, przemijanie, groźba, wojna, stado, tłumy, niebezpieczeństwo (chmury gromadzą się nad kimś); Jezus zgodnie z zapowiedzią miał przyjść w chmurach ucisku; pod chmurą i w chmurze – niewidzialny dla postronnych ( tak używał tego symbolu Homer m.in. w Odysei; chmury to wojny, pisał grecki poeta Pindar : okrutna chmura wojny; ale również piękno, mądrość, owocowanie Ijob.26:8; ale także przemijanie Ijob.7:9; czy też tłum, mnóstwo Żyd.12:1; Ezechiel mówi o dniu obłoku i chmury, czyli o dniu Pańskim, dniu sądu Ezech.30:3 i 34:12); chwała Pańska 2 Mojż.40:32-43; 5 Mojż. 33:26 ; ciekawie ten temat jawi się w opisie wizji chwały Królestwa z Mat.16:27-17:9 – Częścią wizji na górze był jasny obłok, który otoczył wszystkich. Obłok ten zdaje się mówić do uczniów i do nas, że chociaż chwała i majestat naszego Pana niewątpliwie należy do Niego, jednak chwała ta będzie zakryta, ukryta, zaciemniona przez pewien czas, przez wiek Ewangelii i w Jego drugim przyjściu (wszak jest to wizja Królestwa). A jedynie głos Boży pochodzący z tego obłoku, Słowo Boże, było świadectwem o naszym Panu. Bóg utrzymuje w ukryciu wiele szczegółów odnoszących się do Drugiego Przyjścia Jezusa i samego Królestwa.
Wzrok – naturalny wzrok ma swój odpowiednik we wzroku symbolicznym (duchowym) w zrozumieniu, pojmowaniu: Ef. 1: 18 Ażeby oświecił oczy myśli waszej, abyście widzieli, która jest nadzieja powołania jego, i które jest bogactwo chwały dziedzictwa jego w świętych.
1Tym.6:16 dosłowne – Który sam ma nieśmiertelność i mieszka w światłości nieprzystępnej, którego nie widział żaden z ludzi, ani widzieć może…
Jan.14:19 dosłowne – Jeszcze maluczko, a świat mię już więcej nie ogląda; lecz wy mnie oglądacie: bo ja żyję, i wy żyć będziecie
Obj.1:7 symboliczne, oczy zrozumienia, drugiej obecności naszego Pana będą towarzyszyć chmury ucisku i oczy zrozumienia wszystkich ludzi zostaną otworzone na właściwe poznanie Go.
Żyd.2:9 widzimy symbolicznie – Ale tego, który na małą chwilę mniejszym stał się od Aniołów, Jezusa, widzimy przez ucierpienie śmierci chwałą i czcią ukoronowanego, aby z łaski Bożej za wszystkich śmierci skosztował.
Patrz również : Mat.13: 14,15,16; 1 Jana 2: 11; 1 Kor.2: 14.
Wady naturalnego wzroku mają swoje odpowiedniki duchowe (symboliczne).
Oko – w Biblii to wszechwiedza, czujność, sprawiedliwość opieka Boga Zach.4:10, Ps.33:16, Kazn. 23:28; umysł Mat.13:13 – Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że otwartymi oczami nie widzą i otwartymi uszami nie słyszą ani nie rozumieją ( plus odwołanie do Izajasza 6:9)
Światło – sprawiedliwość Przyp.4:18; Logos, Słowo Jan.1:1-4; Bóg, Jezus Mich.7:8 – Pan jest światłością moją, Jan 8:12 – Zasię im rzekł Jezus, mówiąc: Jam jest światłością świata, kto mnie naśladuje, nie będzie chodził w ciemności, ale będzie miał światłość żywota, Łuk.2:32 – – o Jezusie: Światłość ku objawieniu poganom, a chwałę ludu twego Izraelskiego, Iz.42:6 – Ja Pan wezwałem cię w sprawiedliwości, i ująłem cię z rękę twą; przetoż strzec cię będę, i dam cię za przymierze ludowi, i za światłość narodom; apostołowie Mat.5:14; światło pod korcem to prawda, zalety, cnoty wartości, których nie należy ukrywać Mat.5:15, paląca się świeca to człowiek dający świadectwo prawdzie Jan 5:35
Słońce – to sprawiedliwość, sędzia, który wszystko widzi i słyszy, Jezus Mal.4:2 – Ale wam, którzy się boicie imienia mego, wznijdzie słońce sprawiedliwości, a zdrowie będzie na skrzydłach jego; tedy wychodzić będziecie i porośniecie jako cielęta karmne. Ps. 97:11 – Światłości nasiano sprawiedliwemu, a radości tym, którzy są uprzejmego serca.
Odzież (ubiór, strój, szata, suknia) symbolizuje osobowość, wiedzę; szata lniana to święty strój arcykapłana żydowskiego 3Mojż.16:4 ; ubiór to zbawienie, sprawiedliwość, nagroda Iz.61:10, Obj. 6:11 i 7,9; wspaniałość, chwała, zbawienie Ps.103:2, Iz. 52:1, Iz. 61:1-3; płaszcz, szata to władza, duch proroczy 3 Król.19:19, 4 Król.2:13; świeżo uprane szaty – oczyszczenie, przygotowanie na obecność Boga 2Mojż.19:10-11, Obj. 22:14; wór – znak żałoby lub pokuty Est.4:1
Przykłady fragmentów Biblii, w którym jednocześnie występuje kilka figur retorycznych:
Jan 3: 14,15 oraz zapis starotestamentowy 4 Mojż.21: 4-9
Podwójna wskazówka, że to historia typiczna:
Biblijne orzeczenie – 1 Kor. 10: 1-11, szczególnie w. 6 i 11, podróż po pustyni typem, porównanie Jan 3: 14,15
Węże ogniste i skutki ich ukąszenia to symbol skutków grzechu.
Wąż miedziany to symbol Jezusa, który te skutki grzechu usuwa.
Miedź to symbol doskonałej ludzkiej natury 2Mojż.27:1-3,27.
Patrzenie na węża z nadzieją uzdrowienia to wiara w zasługę Jezusa.
Jedynie przyjęcie Chrystusa i to ukrzyżowanego zapewnia ludziom życie wieczne; przez swe ukrzyżowanie nasz Pan dokonał odkupienia; wiara w to zapewnia usprawiedliwienie i dalsze kroki prowadzące do Boga (Żyd.12: 2)
Izrael cielesny symbolizuje duchowy Izrael, chrześcijan.
Cała historia starotestamentowa porównana jest do historii ludu Bożego.
Opis zdarzeń tej historii jest figurą retoryczną zwaną typem, bowiem zapowiada przyszłość, losy naśladowców Jezusa. Opisane zdarzenia, osoby, przedmioty są typami, zapowiadana rzeczywistość to antytyp.
Mamy więc tutaj trzy figury: porównanie, symbol i typ.
Inny przykład
Dan.4:10-37
Bohater i narrator opowieści Nabuchodonozor.
Bohater snu drzewo – ma charakter symboliczny.
Drzewo ze snu utożsamione jest z Nabuchodonozorem w rzeczywistości.
Zapowiedź ze snu wypełnia się w tym władcy. Czy na tym kończy się przesłanie tej historii?
Fakt, że mamy do czynienia ze snem zmusza do głębszej refleksji czy chodzi tylko o wypełnienie odniesieniu do Nabuchodnozora. Co jest faktem. Obecność symbolu drzewa zmusza nas do uważnego czytania.
Przypomnijmy, w symbolach drzewo to nie tylko pyszny władca, tyran Dan.4:17-19, Iz.2:12-13, ale również człowiek jako taki Ps.1:3, Ps.91:13. Dziki zwierz, jakim stał się król, też jest symbolem. Przypomnijmy: zwierzęta to narody, królestwa, siły polityczne Dan.7;17.
Obecność liczby siedem, która jest m. in. symbolem boskości, świętości, doskonałości, obraz doskonałego porządku, całkowitego okresu albo cyklu. Siódemka występuje w ST 77 razy. To liczba ważna w Biblii: Joz.5:8-20; 1 Mojż.41:1-7; Przyp.24:16; 2 Mojż.12:15; Obj.5:1
Co jeszcze zatem Bóg przez Daniela przedstawił w tej historii i w jaki sposób? Cała historia ma charakter typiczny, zapowiada przyszłość. Osoby, wydarzenia, czas, to typy, które zapowiadają przyszłą rzeczywistość dotyczącą człowieka, antytyp. Poniżenie Nabuchodonozora możemy odczytać jako obraz poniżenia rodzaju ludzkiego (Adam był królem ziemi) pod zwierzęcymi rządami podczas siedmiu symbolicznych czasów. Gdyby wydarzenia te nie miały na celu proroczego pokazania upadku człowieka i długości czasów pogan, trudno byłoby znaleźć przyczynę zapisania tego fragmentu historii pogańskiego króla.
W jakim celu przytoczyłem to wszystko? Abyśmy nie zapominali o Autorze Biblii, o Bogu, Który w Swym Słowie niektóre rzeczy, sprawy, tematy podaje wprost, dosłownie i każdy jest w stanie zrozumieć je bez wysiłku, a niektóre podaje w sposób symboliczny, niejasny, zakamuflowany. Pismo Święte w swych dwóch częściach (66 księgach) to wspaniałe, harmonijne dzieło literackie.
Zapomnieć o literackim charakterze Biblii, o jej figurach retorycznych,
znaczyłoby czytać tekst dosłownie. Prowadzić to jednak może do bardzo zadziwiających treści niezgodnych z tym, co chcieli przekazać autorzy. Może się okazać, że życie ludu Bożego wieku Ewangelii miało polegać głównie na polowaniu na małe liski, które psują winnice. Gdyby ktoś tego nie chciał czynić, to Bóg groziłby mu Swoim palcem. A jedyną nagrodą za oddanie całego życia Bogu byłby biały kamyk z wypisanym imieniem posiadacza. Ludzie, którzy nie mogą oglądać Boga, widzieliby Go, a Jezus, który się ukrywa w obłoku, w chmurach ucisku, siedziałby na obłoku widoczny dla wszystkich.
Ludzie znający się na literaturze, czasem nawet niewierzący, podziwiają Pismo Święte właśnie za nagromadzenie tak wielkiej liczby wyznaczników literackości, które nadają tej księdze piękno, ale i głębię myśli.
Przypomina mi dobrze spakowane pliki, jak się okazuje po odczytaniu zawierają więcej treści, niż mogło się wydawać.
Cieszę się, że mogliśmy się wspólnie przyjrzeć się temu tematowi. Jeśli Pan pozwoli w przyszłości zajmiemy się jeszcze jedną figurę retoryczną, jaką jest uosobienie zwane personifikacją lub antropomorfizacją.