Kult tzw. Świętego Dobrego Łotra przez wiele wieków był obecny zarówno we wschodnim jak i zachodnim obrządku katolickim. Rozmowę Jezusa z łotrem wykorzystano też w argumentacji doktryny wyboru, która mówi, że Jezus „jednego ze złoczyńców wybrał do nieba, skazując drugiego na wieczne męki bez litości i ulgi”.
Zacznijmy od przeczytania fragmentu Biblii na ten temat.
- Ewangelia wg św. Łukasza 23:35-42 (tłum. Biblii Tysiąclecia)
„[35] Lud zaś stał i patrzył. A członkowie Sanhedrynu szydzili: Innych wybawiał, niechże teraz siebie wybawi, jeśli jest Mesjaszem, Bożym Wybrańcem. [36] Szydzili z Niego i żołnierze; podchodzili do Niego i podawali Mu ocet, [37] mówiąc: Jeśli ty jesteś Królem żydowskim, wybaw sam siebie. [38] Był także nad Nim napis w języku greckim, łacińskim i hebrajskim: To jest Król żydowski. [39] Jeden ze złoczyńców, których [tam] powieszono, urągał Mu: Czyż ty nie jesteś Mesjaszem? Wybaw więc siebie i nas. [40] Lecz drugi, karcąc go, rzekł: Ty nawet Boga się nie boisz, chociaż tę samą karę ponosisz? [41] My przecież ? sprawiedliwie, odbieramy bowiem słuszną karę za nasze uczynki, ale On nic złego nie uczynił. [42] I dodał: Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa”
Rozważając jakiekolwiek wersety biblijne należy poznać okoliczności, kontekst.
- Nasz Pan Jezus został skazany na śmierć pod zarzutem zdrady rządów cesarza twierdzeniem, że jest królem. Jak wiemy, mówił On raczej: „oddawajcie cesarzowi co cesarskie” i powtarzał: „królestwo moje nie jest z tego świata”.
- Na krzyżu Pańskim znajdował się napis w trzech językach: To jest Król żydowski. Wszyscy się z niego naśmiewali, porównajmy ten opis z Ewangelią wg Mateusza 27:44 – Tak samo lżyli Go i złoczyńcy, którzy byli z Nim ukrzyżowani.
- W decydującym momencie jeden ze skazanych odezwał się ze współczuciem do Jezusa. Mówił o własnej winie, niewinności Pana, zganił naśmiewającego się złego łotra. Poprosił też o to, by Jezus pamiętał o nim w swoim Królestwie. Nie mówił nic o tym, aby Pan zabrał go ze sobą do nieba, a zwłaszcza by uczynił to w tym dniu, lecz raczej w jakimś czasie w przyszłości, słowami: gdy przyjdziesz do swego królestwa.
Jezus odpowiada, werset 43 (w oryginale greckim):
kai eipen afto amin soi lego simeron met emou esi en to paradeiso
Polskie przekłady Biblii (poza przekładem Nowego Świata i Rakowski NT) oddają ten wers: „A on mu rzekł: Zaprawdę powiadam tobie, dziś ze mną będziesz w raju”.
Zobaczmy te wyjątki:
Przekład Nowego Świata (wydany przez organizację Świadków Jehowy w roku 1997) ?
?A on rzekł do niego: Zaprawdę mówię ci dzisiaj: Będziesz ze mną w Raju.?
[oraz] Rakowski Nowy Testament (wydany przez braci polskich w roku 1606) ? ?I rzekł mu Jezus: Amen mówię tobie dziś, ze mną będziesz w Raju.?
Zwracamy uwagę na słowa: „powiadam tobie, dziś…” i „powiadam tobie dziś, …”.
Te same zdania z innym rozmieszczeniem znaków interpunkcyjnych mogą znacznie różnić się w treści.
Oto przykład z zajęć pewnego angielskiego profesora gramatyki:
„A woman: without her, man is nothing” ? Kobieta! bez niej mężczyzna jest nikim. [albo]
„A woman, without her man, is nothing” ? Kobieta, bez swojego mężczyzny, jest nikim.
Słowa z Ewangelii Łukasza 23:43 także można odczytać na dwa sposoby:
- Zaprawdę powiadam tobie, dziś ze mną będziesz w raju.
- Zaprawdę powiadam tobie dziś, ze mną będziesz w raju.
Widzimy tutaj dwa znaczenia:
W pierwszym: Jezus wskazuje określony czas ich wspólnego przebywania w raju. W drugim: Jezus, w dniu swej śmierci, obiecuje pokutującemu złoczyńcy, iż w pewnej nieokreślonej przyszłości będą razem w raju
Znaki interpunkcyjne pojawiają się w grece w IX wieku n.e.. Nie zostały umieszczone w Biblii przez natchnionych pisarzy, a od strony językowej oba te zapisy wydają się prawidłowe.
Skoro oba zapisy są zgodne z wymaganiami językowymi zdania (o czym więcej poniżej), pozostaje nam kontekst (charakter związanych z tym wersetem wydarzeń) i ogólna nauka Pisma Świętego.
Czy Jezus był w raju, w dniu, w którym wypowiedział te słowa?
Jeżeli – jak sądzi wielu chrześcijan – Raj i Niebo to jedno i to samo miejsce, sprawdźmy co Biblia mówi o Jezusie po śmierci krzyżowej, Ewangelia wg Jana 20:16-17:
Jezus rzekł do niej: Mario! A ona, obróciwszy się, powiedziała do Niego po hebrajsku: Rabbuni, to znaczy: [Mój] Nauczycielu! Rzekł do niej Jezus: Nie zatrzymuj Mnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem do Ojca. Natomiast udaj się do moich braci i powiedz im: Wstępuję do Ojca mego i Ojca waszego oraz do Boga mego i Boga waszego.
Jezus nie wstąpił do nieba przed zmartwychwstaniem. Nie zgadza się to ze słowami: „dziś będziesz ze mną w raju” wypowiedzianymi trzy dni wcześniej.
Umieszczenie przecinka przed słowem 'dziś’ stawiałoby Chrystusa w pozycji kłamcy. Znaczyłoby to, że obiecał On złoczyńcy, że znajdzie się z nim w raju tego samego dnia, gdy zostali ukrzyżowani, choć przecież na podstawie proroctw wiedział Jezus, że miał „wylać na śmierć duszę swoją” i znajdować się w szeolu, z którego miał być wzbudzony dopiero trzeciego dnia (porównaj: Ewangelia Mateusza 16:21).
Szukając odpowiedzi na temat złoczyńcy w raju, musimy zastanowić się, czym w ogóle jest raj w Biblii. Greckie słowo paradeisos i hebrajski zwrot gan eden tłumaczone na ogród, ogród rozkoszy lub raj pojawia się w Piśmie Świętym w trzech kontekstach:
- ogrodu Eden (hebr. gan eden – ogród rozkoszy), czyli doskonałego miejsca zamieszkania Adama i Ewy w ich bezgrzesznym stanie (Księga Rodzaju 2:8)
- miejsca, w którym przebywa Bóg w niebie (Objawienie wg Jana 2:7)
- ziemi, zarówno po ustanowieniu na niej Królestwa Bożego, jak i w czasie stopniowego usuwania przekleństwa grzechu i śmierci, kiedy ziemia stawać się będzie coraz bardziej podobna do ogrodu Eden (Księga Ezechiela 36:35). Tzn. gdy duchowa władza Chrystusa zastąpi władzę szatana, 'boga tego świata’.
2 List Piotra 3:12-13
Oczekujecie i spieszycie się na przyjście dnia Bożego, w którym niebiosa gorejące rozpuszczą się i żywioły pałające stopnieją. Lecz nowych niebios i nowej ziemi według obietnicy jego oczekujemy, w których sprawiedliwość mieszka.
Takie trzy znaczenia: ogród eden, niebo i ziemia w przyszłości to jedyne znaczenia słowa raj w Biblii, co można sprawdzić np. w Konkordancji Stronga.
Zauważmy, w czasie wydarzeń z Ewangelii Łukasza 23, pierwszy biblijny raj był zniszczony na długo przed śmiercią Jezusa, najpóźniej w potopie.
Trzeci raj – należał jeszcze do przyszłości.
Jedynie drugi raj istniał, gdy Jezus umierał, lecz potem trzeciego dnia Jezus stwierdził, że jeszcze do niego „nie wstąpił” (Jana 20:17), ani też nie znalazł się w nim przez następne czterdzieści dni (Dzieje Apostolskie 1:3-11). [Werset 3] Przez czterdzieści dni ukazywał się im i mówił o królestwie Bożym. [Werset 9] A to rzekłszy, gdy oni patrzyli, w górę podniesiony jest, a obłok wziął go od oczu ich.
Co więcej, w dwa miesiące później apostoł Piotr mówił ? Dzieje Apostolskie 2:29,34 ? Mężowie bracia, mogę swobodnie mówić do was o patriarsze Dawidzie, że umarł i został pogrzebany, a jego grobowiec znajduje się u nas aż po dzień dzisiejszy. [werset 34] Dawid bowiem nie wstąpił do nieba.
Z tego powodu przecinek w Ewangelii św. Łukasza 23:43 powinienem być postawiony po słowie „dziś”, a nie przed nim.
Czy taka konstrukcja jest uzasadniona językowo?
Doktor Ethelbert William Bullinger (1837-1913), anglikański teolog i biblista, sekretarz Trinitarian Bible Society pisze w swojej książce Companion Bible, że zwrot: Mówię tobie dziś był znanym hebrajskim idiomem, który używano dla podkreślenia uroczystych słów. Przykładem może być Księga Powtórzonego Prawa 30:18 ? „To oznajmiam wam dzisiaj, że zginiecie” (NP), a także Dzieje Ap. 20:26 ? „Dlatego oświadczam wam dzisiaj: Nie jestem winien niczyjej krwi” (NP).
Zwrot z Ewangelii Łukasza tak samo oddają m.in. Rotherham’s Emphasized Bible i The Emphatic Diaglott.
Warto zauważyć, że niebo jest pewnym przygotowanym miejscem dla przygotowanego ludu – dla tych którzy:
- przez zaparcie samych siebie i świata oraz podjęcie krzyża stali się uczniami Jezusa (Mateusza 16:24)
- zostali spłodzeni z Ducha Świętego (Jana 3:3-8)
- wiernie naśladowali ścieżki Jezusa (1 Piotra 2:21)
- cierpliwie trwali w czynieniu dobra, włączając w to wypracowanie owoców Ducha i dążenie do zdobycia życia wiecznego (Rzymian 2:7, Galatów 5:22,23, Żydów 12:14).
Złoczyńca nie był kimś lepszym niż apostołowie i naśladowcy Pana. Nie był poświęcony Bogu i nie oszlifował swojego charakteru. Nie był świętym, a jednak Jezus docenił jego szczerą pokutę i dobre pragnienie serca.
W słowach do dobrego łotra powtórzył wspaniałe przesłanie z Ewangelii Łukasza 3:6: „wszyscy ludzie ujrzą zbawienie Boże” a także ze słynnego kazania na górze: „Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię”. Pan mówił o trzecim znaczeniu słowa raj w Biblii, potwierdzał sens naszej modlitwy:
Przyjdź Królestwo Twoje; bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi!
Ten raj ? doskonała ziemia ? według proroctw jest już na wyciągnięcie ręki. Jak mówi Proroctwo Jeremiasza 3:17: „W tym czasie, będą nazywać Jeruzalem tronem Pańskim. Zgromadzą się do niego, do Jeruzalem, wszystkie narody, z powodu Imienia Pańskiego, i nie będą więcej chodzili za żądzami swojego zepsutego serca”. Pan mówi, że „wszyscy co są w grobach, usłyszą głos Jego [= Jezusa]” (Jana 5:28) i „będzie ? zmartwychwstanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych” (Dzieje Apostolskie 24:15).
Szansa dla obu łotrów (i każdego innego człowieka)
Ktokolwiek zechce skorzystać z możliwości naprawy w tych czasach, na wieki odziedziczy życie wieczne, nie w niebie, lecz w raju na ziemi.
Jezus obudzi 'dobrego łotra’ wraz z innymi ludźmi, za których umarł ? jak mówi 1 Jana 2:2: „On jest ubłaganiem za grzechy nasze; a nie tylko za nasze, ale też za grzechy wszystkiego świata”. Poznają oni prawdę, co potwierdza 1 List do Tymoteusza 2:4: „Który chce, aby wszyscy ludzie byli zbawieni i ku znajomości prawdy przyszli”.
Na zakończenie, warto zauważyć, że nawet tym, którzy otrzymali niebiańską nagrodę, Bóg nie obiecał, że stanie się to w momencie śmierci. Wskazywał raczej, że wszyscy zasną w śmierci, a nagrodę otrzymają w czasie drugiej obecności (paruzji) Jezusa (1 List do Tesaloniczan 4:13-17).
Więcej na ten temat: Złoczyńcy w raju, Nadzieja dla mieszkańców Sodomy.
Dziękuję za budujący wykład