Ponieważ rozwijanie charakteru jest tym jedynym najważniejszym zadaniem na drodze chrześcijanina, wskazane jest, abyśmy odkryli na jakim wzorze powinniśmy opierać nasze codzienne postępowanie. Doskonałym wzorem jest oczywiście Chrystus. Nie możemy jednak zacząć rozwijać podobieństwa Chrystusowego do takiego stopnia, do jakiego byśmy chcieli; niemniej jednak, zachęcani jesteśmy do upodobnienia naszych charakterów, tak blisko jak to jest możliwe, do danego nam przez Niego przykładu.
[Zobacz też: Wykresy i tabele łask charakteru – stanowią one kontynuację poniższego artykułu!]
Pastor Russell poświęcił dużo miejsca i uwagi chrześcijańskim łaskom, zachęcając wszystkich braci do ich rozwijania. Brat Johnson, w czasie niemal pięćdziesięcioletniej służby braciom w prawdzie, dokonał dokładnej analizy łask chrześcijańskiego charakteru, ponieważ temat ten był bardzo bliski i drogi jego sercu. Jego artykuły mogą pomóc nam w rozwijaniu charakteru przez wyraźniejsze pokazanie licznych elementów tworzących charakter podobający się Bogu oraz przez wskazanie, jak zalety charakteru się objawiają, jak łączą się razem i jak mogą być praktykowane aż do wykrystalizowania.
W okresie paruzji br. Johnson na różnych konwencjach wygłosił serię trzynastu wykładów na temat rozwijania charakteru na podobieństwo Chrystusowe. Pierwszych dziesięć wykładów zostało opublikowanych w Sprawozdaniach konwencyjnych z 1912 roku pod tytułem „Metody rozwijania podobieństwa charakteru Chrystusowego”. W każdym z trzech kolejnych lat pojawiał się nowy wykład na temat różnych zarysów podobieństwa Chrystusowego. Te trzy wykłady zostały wydane oddzielnie w Sprawozdaniach konwencyjnych w latach 1913, 1914 i 1915.
[Te wykłady są dostępne po polsku w formie książki pt. „Rozwój podobieństwa Chrystusowego w teorii i praktyce” – po kliknięciu w tytuł można ją pobrać w formie pliku PDF]
Poza tym brat Johnson obszernie pisał na temat chrześcijańskich łask, np. w E1 „Bóg”, E12 „Biblia” i E15 „Chrystus-Duch-Przymierza”. Pisał także pojedyncze artykuły na temat przymiotów Boskiego charakteru, wyższych pierwszorzędnych łask, wszystkich samolubnych niższych pierwszorzędnych łask, większości odpowiadających im łask drugorzędnych i większości łask trzeciorzędnych. Jego rozważania na temat łask charakteru wypełniłyby dwie lub trzy książki; są to doskonałe i dobrze przemyślane opisy. Wiele z tych artykułów, oprócz tego, że pojawiły się w wymienionych wyżej książkach, można również znaleźć w PT przy pomocy tematycznych indeksów.
WYJAŚNIENIE SŁOWA „ŁASKI”
Pewne wyjaśnienia na temat łask byłyby tu potrzebne. Słowo to wyraża pojęcie o przyciągających, ujmujących, przyjemnych i dostrzegalnych zaletach serca i umysłu. Biblia używa różnych określeń dla oddania zamierzonego znaczenia słowa „łaska”. Liczba mnoga nie występuje w Biblii, co może zaskoczyć wielu, ponieważ my używamy jej tak często dla oddania myśli biblijnej. Pojawia się jednak w Biblii liczba pojedyncza rzeczownika „łaska”, zawierająca w sobie znaczenie łask (Efez.4:29; Kol. 3:16; 4:6; Żyd.12: 28; 13:9; 2Piotra 3:18; Juda 4).
Są w Biblii i inne wyrażenia obejmujące to, co rozumiemy przez słowo „łaski”. Jednym z nich jest słowo owoc (Mat.7:17; 13:8,23; Jan 15:2,8; Gal.5:22; Żyd. 12:11; Jak.3:18; Obj.22:2), które użyte jest w liczbie mnogiej w rozumieniu łask (2 Kor.9:10; Filip. 1:11; Jak.3:17). Biblia używa słowa chwała (oraz chwały) również w tym znaczeniu; Filip.4:8 [tu słowo „cnota” bardziej dotyczy zalet sprawiedliwości, a słowo „chwała” łask miłości bezinteresownej]; Żyd.13:15; 1Piotra 1:7; Iz.60:6; 63:7; 1Piotra 2:9). Podobnie używane jest w Biblii słowo „cnota” (Filip.4:8; 2Piotra 1:3,5). Przysłówek cnotliwie również wyraża tę myśl (Przyp.31: 29, w polskiej wersji grzecznie). I tak słowo chwała jest także używane w znaczeniu łask wzmocnionych, zrównoważonych i skrystalizowanych w doskonałym charakterze (Rzym.2:7,10; 3:23; 5:2; 6:4; 1Kor.11:7; 2Kor.3:18; 4:6; 1Tes.2:12; 2Tes.1:9; Żyd.1:3; 2:7,9; 9:5; 1Piotra 1:7; 4:14; 2Piotra 1:3).
Łaski są zaletami charakteru i postępowania, które je zdobią, dodając im piękna, powabu i wdzięku. One nie tylko przejawiają się w naszym zewnętrznym postępowaniu, lecz również mają sferę działania w naszych motywach uzasadniających to, co robimy. A zatem przenikają one treść, motywy i sposób wyrażania naszego postępowania. Są one najważniejszym elementem podobieństwa Chrystusowego. By uzyskać życie wieczne, cała ludzka rodzina będzie musiała rozwinąć w sobie te łaski albo teraz, w tym życiu, albo przy końcu Pośredniczącego Panowania (chociaż nie wybrani nie będą tak surowo próbowani jak klasy wybrane, które, jak się spodziewamy, otrzymają niebiańskie dziedzictwo).
Główną z łask (zgodnie z oświadczeniem św.Pawła w 1Kor.13:13) jest Miłość; z miejsca, jakie przypisuje on miłości w tym rozdziale, wyraźnie wynika, iż należy uważać ją za wielką zbiornicę, z której wypływają niemal wszystkie pozostałe łaski. Ktoś, kto spodziewa się rozwinąć charakter bez miłości, buduje ze złych materiałów. Tak więc w sercu najpierw obecna musi być miłość, a potem będziemy mogli rozwinąć z niej niemal każdą inną łaskę. Pozostałe wyższe pierwszorzędne łaski mogą być jednak rozwinięte niezależnie od miłości bezinteresownej, i zgodnie z oświadczeniem św.Piotra (2 Piotra 1:5-7) w rzeczywistości poprzedzają rozwinięcie miłości. Miłość wymaga ćwiczenia i w rozmaitych sytuacjach uzewnętrznia się na różne sposoby, a my musimy znaleźć się w tych sytuacjach, aby miłość mogła właściwie ukazać się w swoich różnych działaniach.
KLASYFIKACJA ŁASK
Wyższe Pierwszorzędne Łaski
Wyższe pierwszorzędne łaski są cechami charakteru rozwijanymi przez właściwe ćwiczenie religijnych organów naszego mózgu: duchowości, optymizmu, stanowczości, stałości, sumienności, życzliwości i czci. Działając oddzielnie lub w połączeniu zalety te rodzą wiarę, nadzieję, samokontrolę, cierpliwość, pobożność, miłość braterską i miłość bezinteresowną. Biblijna podstawa takiego ujęcia siedmiu wyższych pierwszorzędnych łask znajduje się w 2Piotra 1:5-7.
Pierwszorzędny przymiot, czy łaska charakteru, jest wynikiem bezpośredniego działania jednego lub dwóch organów uczuciowych. Kilka z wyższych pierwszorzędnych łask (np. pobożność, miłość braterska i bezinteresowna) jest bezpośrednim rezultatem działania kilku wyższych organów uczuciowych. A zatem pobożność jest bezpośrednim wynikiem sumienności i czci, miłość braterska sumienności i życzliwości, podczas gdy miłość bezinteresowna do Boga i Chrystusa jest z jednej strony bezpośrednim rezultatem oceny i sympatii, a z drugiej wynikiem życzliwości; miłość bezinteresowna do człowieka z jednej strony jest rezultatem oceny i sympatii, a z drugiej życzliwości.
Jedynymi organami uczuciowymi działającymi w wytwarzaniu wyższych pierwszorzędnych łask są wyższe organy uczuciowe. Niektóre z wyższych pierwszorzędnych łask są efektem bezpośredniego działania więcej niż jednego wyższego organu uczuciowego; niższe pierwszorzędne łaski są w każdym przypadku wynikiem działania tylko jednego niższego pierwszorzędnego organu uczuciowego. Widzimy zatem, że ćwiczenie wyższych organów uczuciowych wytwarza wyższe pierwszorzędne łaski, a niższe organy uczuciowe niższe pierwszorzędne łaski.
Niższe Pierwszorzędne Łaski
Człowiek był początkowo obrazem Boga i mimo upadku rodzaj ludzki nadal posiada wszystkie z pierwotnych organów uczuciowych, choć znacznie wypaczone. Człowiek ma głównie dwa rodzaje niższych organów uczuciowych: (1)samolubne i (2)społeczne, którymi posługują się niższe pierwszorzędne łaski. Bezpośrednie działanie niższych organów uczuciowych rozwija niższe pierwszorzędne zalety, łaski lub przymioty. Mówienie o rozwijaniu takich zalet dotyczy oczywiście Boskich stworzeń, które są wolnymi moralnie istotami aniołami i ludźmi.
Stwórca „wbudował” te skłonności w naturalne doskonałe umysły Adama i Ewy (oraz Jezusa). W wyniku upadku wszyscy z nas, jako ich potomkowie, rodzimy się z niedoskonałymi zdolnościami w tym zakresie. Niemniej jednak łaski takie, oparte na tych naturalnych skłonnościach, pod kierunkiem dominujących łask i Ducha Świętego mogą być rozwinięte w życiu człowieka (spłodzeni z Ducha w tym życiu musieli rozwinąć doskonałe charaktery, aż do ich wykrystalizowania).
Samolubne niższe pierwszorzędne łaski nie dlatego zostały nazwane „samolubnymi” jakoby były grzeszne, lecz w znaczeniu ich interesowania się sobą i z powodu, że działają by podtrzymywać życie, bezpieczeństwo i dobre samopoczucie. Były one obecne w doskonałym, bezgrzesznym stanie. Słusznie mogą być nazwane samolubnymi, nie możemy jednak pozwolić im na pełną swobodę, ponieważ nadużyte, wypaczone, stałyby się niewłaściwie samolubnymi. Tak więc niekiedy musimy ograniczać ich tendencję do kierowania nami. Podobnie jest ze społecznymi niższymi pierwszorzędnymi łaskami; dotyczą one innych osób jako ich przedmiotów, np.miłości do współmałżonka, płci przeciwnej, rodziców, braci i sióstr itp.
Drugorzędne Łaski
Drugorzędne łaski rozwijają się w wyniku tłumienia przez wyższe pierwszorzędne łaski wysiłków niższych pierwszorzędnych organów uczuciowych wpływania na nasze postępowanie. Łaski te również dzielą się na dwa rodzaje, podobnie jak odpowiadające im niższe pierwszorzędne łaski, tzn. samolubne i społeczne. A zatem, jeśli nasza wiara, nadzieja, samokontrola, cierpliwość, pobożność, miłość braterska i bezinteresowna wyższe pierwszorzędne łaski tłumią wysiłki np. umiłowania spokoju dążącego do panowania nad nami, wówczas wynikiem jest pracowitość (łaska drugorzędna); jeśli tłumią wysiłki aprobaty, by zapanować nad nami, wtedy wynikiem jest skromność (drugorzędna łaska).
W ten sam sposób pokora wiąże się z samooceną, ponieważ jeśli nasze wyższe pierwszorzędne łaski tłumią wysiłki samooceny do władzy nad nami, wynikiem jest pokora, która nie jest rezultatem działania samooceny, lecz efektem tłumienia (przez wyższe pierwszorzędne łaski) wysiłków samooceny do panowania nad nami.
Tak więc wyższe i niższe pierwszorzędne łaski w istocie swej są pozytywne (tzn. bezpośrednim wyrazem działania wyższych i niższych organów uczuciowych), natomiast łaski drugorzędne są negatywne (tzn. pośrednim wyrazem wyższych pierwszorzędnych łask tłumiących wysiłki niższych organów uczuciowych do panowania nad nami).
Trzeciorzędne (Złożone) Łaski
Podział łask na pierwszorzędne, drugorzędne i trzeciorzędne nie jest podziałem biblijnym. Jest on raczej oparty na budowie i funkcji organu naszego mózgu. Nie powinniśmy na podstawie tych określeń rozumieć, że trzeciorzędne łaski są mniej ważne od drugorzędnych. Chociaż wyższe pierwszorzędne łaski są najważniejsze, błędnym byłoby twierdzenie, że łaski drugorzędne są ważniejsze od trzeciorzędnych. Z wyjątkiem wyższych pierwszorzędnych łask, kolejności liczbowej podziałów nie należy utożsamiać ze znaczeniem odpowiednich łask. Łaski trzeciorzędne rozwijane są z reguły jako ostatnie (chociaż istnieją wyjątki).
Łaski trzeciorzędne (inaczej złożone) są albo wynikiem a) łączenia się wyższych pierwszorzędnych łask z drugorzędnymi, albo b) łączenia się wyższych pierwszorzędnych łask z niższymi pierwszorzędnymi i drugorzędnymi łaskami. Rozwój łaski trzeciorzędnej zawsze pociąga za sobą działanie, jednej lub kilku, wyższych pierwszorzędnych łask.
Wyższe pierwszorzędne łaski nie są wynikiem działania niższych pierwszorzędnych organów uczuciowych. Podobnie niższe pierwszorzędne łaski nie są rezultatem działania wyższych organów uczuciowych. Zawsze wtedy, gdy efekty łaski jednego lub dwóch takich organów łączą się z jedną lub kilkoma drugorzędnymi łaskami, powstaje łaska trzeciorzędna, a zatem łaska złożona.
Na przykład, cichość jest łaską trzeciorzędną, a rozwijana w stosunku do Boga stanowi połączenie 1) wyższych łask wiary, samokontroli, cierpliwości, pobożności i miłości bezinteresownej (z jednej strony) z 2) drugorzędnymi łaskami pokory, nieskwapliwości i pobłażliwości (z drugiej strony), wraz z łagodną uległością serca i umysłu, ponieważ w praktykowaniu cichości wobec Boga łączy się 8 wyżej wymienionych łask, z których 5 wyższych pierwszorzędnych zdobywa przewagę nad 3 drugorzędnymi w łagodnej uległości serca i umysłu (co właśnie w Biblii oznacza cichość). W stosunku do człowieka cichość jest połączeniem samokontroli, cierpliwości, miłości braterskiej i bezinteresownej z wyżej wymienionymi 3 drugorzędnymi łaskami i łagodną uległością.
Zdolności Artystyczne i Umysłowe
Uczucia (lub zdolności) artystyczne i intelektualne również zostały omówione w pismach br. Johnsona. Są one obecnie w naturalnym umyśle i po poświęceniu zostają przyjęte jako pomocne do przyszłego rozwoju. Brat Johnson nie poświęcił jednak tym niższym zdolnościom tak wiele miejsca, jak wyższym moralnym i religijnym zaletom; wskazał jednak, że wszystkie uczucia mają być kierowane przez wyższe pierwszorzędne i dominujące łaski i im poddane.
W artykule pt. „Kierowanie ludzkimi uczuciami w ich naturalnym zastosowaniu” (PT 50, s.119-125) br. Johnson podał pewne przykłady: Niejeden sługa Boży dla rozładowania napięcia musiał uciekać się do wesołości (humoru), tak wyjaśniając swoje postępowanie: „Gdybym w ogóle nie korzystał z dobrego humoru, nie mógłbym wykonać mojej pracy; muszę mieć jakieś ujście; napór moich ciężarów jest tak duży, że gdybym nie miał jakiegoś sposobu ulżenia sobie, zostałbym pokonany; nie mógłbym zachować odpowiedniego usposobienia w wykonywaniu mojej pracy”. W ten sposób, gdy napięcie staje się bardzo trudne do zniesienia, rozładowaniem może być dobry humor czy jakiekolwiek inne doznanie artystyczne.
Nasze zamiłowanie do przyrody i sztuki może przyczyniać się do podnoszenia naturalnego poczucia piękna naszych rodzin. Poczucie humoru i zgodliwe usposobienie w wielu przypadkach przyczynia się do rodzinnej miłości i pokoju. Przyjemna muzyka, wokalna lub instrumentalna, może być sposobem uczynienia domowego życia lepszym pod wieloma względami. Umiłowanie przez nas przyrody i sztuki może także służyć naszym pracodawcom przez umożliwienie nam wykonywania pracy z większą wprawą, przynoszącą im większe zyski, a jeśli jesteśmy pracodawcami posługującymi się różnymi elementami przyrody i sztuki, by pomóc naszym pracownikom, wyświadczamy im więcej sprawiedliwości niż gdybyśmy zaniechali takiego postępowania.
Ilu pracodawców dzięki uprzejmości dla swoich pracowników wytwarza u nich właściwe uczucia, jak bardzo pracownicy wspomagają dzięki temu interesy pracodawcy, np. urzędnicy dzięki uprzejmości wobec klientów mogą okazać się o wiele bardziej przydatnymi dla pracodawców. Niekiedy dzięki poczuciu humoru pracodawca może powstrzymać niezadowolenie pracowników, a właściwie użyty dowcip pracownika może często służyć interesom pracodawcy. Ludzka wiedza, szczególnie zawodowa, może przynosić wspaniałe rezultaty zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy.
Tak więc każdy z nas dzięki doznaniom artystycznym najbardziej stosownym dla danego przypadku, może umniejszyć moc napięcia. Z własnego doświadczenia każdy pozna, które przeżycia najbardziej odpowiadają jego potrzebom. Taka ucieczka do artystycznych uczuć niekiedy wybawi nas od grzechu, gdy pokusa może przekraczać nasze siły. „Nie dawajcie miejsca diabłu” (Efez.4:27). Naszym celem powinno być używanie artystycznych i intelektualnych uczuć w służbie najwyższego Boga!
[Zobacz też: Wykresy i tabele łask charakteru – stanowią one kontynuację powyższego artykułu!]
____
Źródło: „Teraźniejsza Prawda”, listopad-grudzień 1991, s. 85-88.
1 thoughts on “Objaśnienie łask charakteru”