Czy według Biblii szatan to osoba czy tylko zasada zła?
Ilustracja biblijna Gustave’a Doré’a
Wielu chrześcijan odrzuciło myśl, że szatan jest osobą. Zamiast tego wierzą oni, że jest on tylko personifikacją istniejącej w człowieku zasady zła.
Tak pogląd zrodził się jako alternatywa dla przedstawiania szatana w komiczny sposób, np. z rogami i ogonem. Niektórzy sądzą, że taki obraz opiera się na Biblii i odrzucają Pismo Święte w dalszym badaniu tego tematu. Jednak co Biblia tak naprawdę mówi nam o szatanie?
Księga Zachariasza 3:1-2 – „Potem [Pan] ukazał mi arcykapłana Jozuego, który stał przed aniołem Pańskim, a po jego prawicy stał szatan, oskarżając go. <Anioł> Pański tak przemówił do szatana: Niech Pan cię zgromi, szatanie, niech cię zgromi Pan, który wybrał Jeruzalem. Czyż nie jest on niby głownia wyciągnięta z pożogi?”
Anioł Pański, walczący z szatanem i wzywający Boga, aby go zgromił, gdy szatan przeciwstawiał się arcykapłanowi, daje wyraźne wrażenie, że szatan jest osobą.
***
Ewangelia wg św. Mateusza 12:24-26 – „Lecz faryzeusze, słysząc to, mówili: On tylko mocą Belzebuba, władcy złych duchów, wyrzuca złe duchy. Jezus, znając ich myśli, rzekł do nich: Każde królestwo od wewnątrz skłócone pustoszeje. I nie ostoi się żadne miasto ani dom, wewnętrznie skłócone. Jeśli szatan wyrzuca szatana, to sam z sobą jest skłócony, jakże się więc ostoi jego królestwo?”
Poprzez stwierdzenie, że szatan może zmienić swoje metody działania, by utrzymać swoje panowanie, Jezus przekonująco popiera tutaj pogląd, że szatan to raczej myśląca istota niż tylko zasada.
***
Ewangelia wg św. Jana 8:44 – „Wy macie diabła za ojca i chcecie spełniać pożądania waszego ojca. Od początku był on zabójcą i nie wytrwał w prawdzie, bo prawdy w nim nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, od siebie mówi, bo jest kłamcą i ojcem kłamstwa.”
Jezus wskazuje tutaj, że szatan był kiedyś w prawdzie, ale nie wytrwał w niej i narzucił później swoje kłamstwa ludziom, przez co faktycznie ich zabił, bo to on wprowadził grzech na świat. Gdyby szatan był tylko zasadą zła, to jak mógł on kiedykolwiek być w prawdzie?
***
2 List do Koryntian 2:10-11 – „…przebaczyłem ze względu na was w obliczu Chrystusa, aby nas szatan nie podszedł; jego zamysły bowiem są nam dobrze znane.”
Zamysły oznaczają myślenie i planowanie, a zatem osobowość. Zła zasada nie może myśleć, planować i szykować różnych zamysłów wobec swoich przeciwników.
***
2 List do Koryntian 11:13-14 – „Ci fałszywi apostołowie – to podstępni działacze, udający apostołów Chrystusa. I nic dziwnego. Sam bowiem szatan podaje się za anioła światłości.”
Szatan zwodniczo przedstawia samego siebie jako anioła światłości (przedstawiciela dobra i dobrych zasad), a to sugeruje, że ma on poczucie moralności, że jest inteligentny i obmyśla różne strategie działania. Ponownie implikuje to jego osobowość.
***
1 Piotra 5:8-9 – „Bądźcie trzeźwi! Czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, jak lew ryczący krąży, szukając, kogo pożreć. Mocni w wierze przeciwstawcie się jemu. Wiecie, że te same cierpienia znoszą wasi bracia na świecie.”
Szatan jest tu przyrównany do ryczącego lwa. Poszukuje on chrześcijan, którzy mogli się stać jego zdobyczą. Apostoł Piotr radzi użycie wszelkich środków, by się jemu nie poddać. Z pewnością są to kolejne dowody, by wierzyć, że szatan jest osobą.
***
List Judy 1:9 – „Gdy archanioł Michał toczył z szatanem zacięty bój o ciało Mojżesza, nie śmiał wydać potępiającego wyroku, lecz powiedział: Niech cię Pan zgromi!”
Paul S.L. Johnson opisał szatana i jego królestwo (oraz jego upadek) w 3. i 4. rozdziale książki „Tysiąclecie”. Zachęcamy do lektury – wystarczy kliknąć na obrazku powyżej.
Walka Michała z szatanem o ciało Mojżesza (być może dlatego, że szatan mógłby użyć go jako przedmiotu kultu w Izraelu) dowodzi, że szatan jest realną osobą, a nie tylko abstrakcyjną zasadą zła.
***
Istnieje wiele innych fragmentów Pisma Świętego, które bardzo wyraźnie opisują szatana jako osobę. Jest on m.in. nazywany w Biblii „władcą, który rządzi w powietrzu” (Efezjan 2:2) i „starodawnym wężem”, który ma zostać związany na czas panowania Jezusa Chrystusa, a ostatecznie zniszczony (Objawienie 20:2).
Na istnienie osobowego szatana wskazuje także doświadczenie wierzących i rozum.
Doświadczenie mówi, że lud Boży był zawsze prześladowany przez diabła, a zawiłość tych prześladowań wskazuje, że muszą one pochodzić od inteligentnej osoby, a nie są tylko wynikiem działania zasady zła.
Rozum wskazuje, że każdy skutek musi mieć swoją przyczynę. Jeżeli istnieje grzech to musiał on być zapoczątkowany przez pierwszą osobę, która zapoczątkowała grzech w jakimś celu; ta przyczyna to nie zła zasada, ale inteligentna istota, a Biblia pokazuje, że tą istotą jest szatan.