Bóg według Biblii

Kim jest Bóg? Kim jest Ten, który z płonącego krzewu w tak tajemniczy sposób rozmawiał z przyszłym wodzem Izraela? Bóg wg Biblii – zapraszamy do wysłuchania nagrania z konferencji „Co Biblia mówi o Bogu, Synu Bożym i Duchu Świętym”, Wrocław, 13 lutego 2022 r., Zoom.

W 40 lat po opuszczeniu Egiptu dorastający jako syn córki faraona Mojżesz był pasterzem trzód swego teścia – Jetra, kapłana Midianitów. W jakimś stopniu sam Mojżesz był już wtedy bardziej Midianitą (przynajmniej ze stylu swojego życia), ale z pochodzenia i ze swojej wiary był Żydem.

Doświadczył on czegoś, co określa się mianem „teofanii”. Otrzymał objawienie Boga i mógł porozmawiać z Bogiem. Dla nas dzisiejszą „teofanią” Boga będzie przede wszystkim zapis Starego i Nowego Testamentu, które traktujemy jako natchnione Słowo Boże, osobisty list Ojca do Jego myślących dzieci.

Jest to oczywiście inne doznanie, niż to, którego doświadczył Mojżesz, ale z drugiej strony jesteśmy w sytuacji podobnej do jego sytuacji, kiedy zobaczył płonący krzew. Mojżesz usłyszał od anioła, by przed podejściem bliżej zdjął swoje buty, bo wchodzi na świętą ziemię. A potem Bóg odezwał się do Mojżesza słowami, które zapisane mamy w Księdze Wyjścia 3:6 [bt3] –

„Powiedział jeszcze Jahwe: Jestem Bogiem ojca twego, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba. Mojżesz zasłonił twarz, bał się bowiem ujrzeć Boga.”

Podobnie i my powinniśmy zdawać sobie sprawę z wielkości i świętości tematu. „Bóg wg Biblii”. We wstępie do książki pt. „Bóg”, moim zdaniem najlepszej opartej na Biblii monografii czy podręcznika na temat Stwórcy, autor – Paul S.L. Johnson – napisał: „Przez cały czas pisania tej książki autor odczuwał swą niższość od tematu. Wątpliwym jest nawet, czy ktokolwiek z wyjątkiem Samego Boga mogłby w pełni oddać sprawiedliwość temu tematowi. Tak więc autor zdaje sobie sprawę z tego, że nie sprostał temu zadaniu, i sprostać nie może”.

Tym bardziej nie będzie to możliwe w moim wykonaniu i tym bardziej nie będzie to możliwe w tak krótkim czasie jaki jest przed nami. Odważmy się jednak i zadajmy pytanie: Kim jest Bóg?, Kim jest Ten, który w tajemniczy sposób rozmawiał z przyszłym wodzem Izraela? Odpowiedzi będziemy szukali w Pismach Starego i Nowego Testamentu, a zwłaszcza w słowach Pana Jezusa i jego apostołów.

Pierwsze cytaty, które chciałbym przytoczyć, pochodzą od apostoła, który jako pierwszy dostrzegł w Jezusie „Chrystusa” i „Syna Boga żywego”. Jest to oczywiście apostoł Piotr. Fragmenty te pochodzą z pierwszej i z drugiej mowy, które Piotr wygłosił w Jerozolimie, po zesłaniu Ducha Świętego:

Dzieje 2:36 [bw] – „Niechże tedy wie z pewnością cały dom Izraela, że i Panem i Chrystusem uczynił go Bóg, tego Jezusa, którego wy ukrzyżowaliście.”

Dzieje 3:13 [bw] – „Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba, Bóg ojców naszych, uwielbił Syna swego, Jezusa, którego wy wydaliście i zaparliście się przed Piłatem…”

Zwróćmy uwagę, przy analizie tych słów, że wersety te nie tylko odróżniają Boga od Jego Syna (a więc mamy tu dwie różne istoty), ale też utożsamiają starotestamentowego Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba z nowotestamentowym Bogiem Ojcem. Ustalenie tej sprawy już na samym początku jest bardzo istotne. Jest to mocny dowód, który pokazuje, że dla pierwszych chrześcijan oczywiste było uznawanie Boga Jahwe i Ojca Jezusa za jedną i tę samą istotę.

Drugi argument, który za tym przemawia, to cytowanie przez Pana Jezusa i Apostołów pewnych fragmentów Starego Testamentu w odniesieniu do relacji Boga Ojca i Syna Bożego. Szczególny fragment na ten temat to Psalm 110:1-2 –

„Psalm Dawida. Uroczysta wypowiedź Jahwe do mego Pana: „Usiądź po mej prawicy, aż położę wrogów Twoich jako podnóżek dla Twych stóp”. Berło Twej potęgi poszerzy Jahwe z Syjonu. Panuj pośród Twoich nieprzyjaciół.”

Mamy tutaj wypowiedź Boga Jahwe skierowaną do tego, którego Dawid nazywa swoim Panem, czyli do Mesjasza. To proroctwo mesjańskie, a sam Pan Jezus kieruje to proroctwo do samego siebie. Zauważmy jednak, że Jahwe – Bóg Biblii – nie przemawia tutaj do samego siebie, ale do drugiej istoty – do swojego Syna, którego posadził po swojej prawicy i którego ustanowił królem nad Syjonem.

Przeczytajmy dla potwierdzenia tej myśli dwa fragmenty z Nowego Testamentu:

Mateusza 22:41-46 – „A gdy się zeszli faryzeusze, zapytał ich Jezus, mówiąc: Co sądzicie o Chrystusie? Czyim jest synem? Mówią mu: Dawidowym. Rzecze im: Jakże więc Dawid w natchnieniu Ducha nazywa go Panem, gdy mówi: Rzekł Pan Panu memu: siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich pod nogi twoje. Jeśli więc Dawid nazywa go Panem, jakże może być synem jego? I nikt nie mógł mu odpowiedzieć ani słowa, ani też już nikt od owego dnia nie odważył się go pytać.”

I jeszcze List do Hebrajczyków 10:12-13, gdzie Żydom tłumaczy tę sprawę apostoł Paweł i pisze o Jezusie: „Lecz gdy On złożył raz na zawsze jedną ofiarę za grzechy, usiadł po prawicy Bożej [usiadł po prawej stronie Boga Jahwe]; oczekując teraz, aż nieprzyjaciele jego położeni będą jako podnóżek stóp jego.”

Myślę, że z odczytanych do tej pory wersetów wynika wprost, że Bóg Ojciec to Jahwe, to absolutny Pan wszystkich i wszystkiego, a Jezus – to Pan całej ludzkości i całego wszechświata (oczywiście oprócz Ojca, co zaznacza np. 1 Kor. 15:27-28), ale panowanie Jezusa zostało mu nadane przez Boga.
Kiedy czytamy słowa: „Rzekł PAN Panu memu”, znaczenie terminu „pan” jest więc inne w każdym przypadku. Podobnie jak znaczenie terminu „Bóg” w Biblii. Jezus może być i jest w Biblii nazywany Bogiem [w znaczeniu Mocarza, niezwykle potężnej istoty], ale nie jest jedynym najwyższym Bogiem, o którym czytamy w Słowie Bożym, bo tym jedynym jest tylko Ojciec. Mimo, że jest to sporo czytania, przeczytajmy jeszcze pięć fragmentów Nowego Testamentu, które wspominają o jednym Bogu lub jedynym Bogu, i gdzie w kontekście występuje też Pan Jezus.

Pójdziemy tutaj bezpośrednio za książką Arkadiusza Wiśniewskiego pt. „Jeden Bóg i jeden Pan”, w której omawia on te wersety (naprawdę warto sięgnąć po tę książkę).

Pierwszy z tych fragmentów to 1 Kor 8:6 (BW), ale przeczytajmy już od wersetu 4:
4. Co więc dotyczy spożywania mięsa, składanego w ofierze bałwanom, wiemy, że nie ma bożka na świecie i że nie ma żadnego innego Boga oprócz Jednego.
5. Bo chociaż nawet są tak zwani bogowie, czy to na niebie, czy na ziemi, i dlatego jest wielu bogów i wielu panów,
6. Wszakże dla nas istnieje tylko jeden Bóg, Ojciec, z którego pochodzi wszystko i dla którego istniejemy, i jeden Pan, Jezus Chrystus, przez którego wszystko istnieje i przez którego my także istniejemy.”
(zostawimy komentarz na koniec wszystkich fragmentów)

Efez. 4:5-6 (BW) – słowa apostoła Pawła o zachowaniu jedności wśród wiernych:
5. [Jest] jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest;
6. Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich.

1 Tym. 2:5 (BW) – bardzo ważny fragment z wersetami 4 i 6, ale skupmy się na 5:
5. Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek Chrystus Jezus…

Jana 17:3 (BW) – „A to jest żywot wieczny, aby poznali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga i Jezusa Chrystusa, którego posłałeś.” [Jest to modlitwa Jezusa do swego Ojca! Sam Pan Jezus określa tu Ojca jako jedynego pr. Boga]

Judy 1:25 (BW)
25. Jedynemu Bogu, Zbawicielowi naszemu przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego, niech będzie chwała, uwielbienie, moc i władza przed wszystkimi wiekami i teraz, i po wszystkie wieki. Amen.

Zobaczmy, że te wszystkie wersety mają trzy wspólne cechy.

1. One wszystkie mówią o jednym lub jedynym Bogu.
2. One wszystkie mówią także o Jezusie Chrystusie, naszym Zbawicielu i Panu.
3. I wreszcie: One wszystkie odróżniają Jezusa od jednego lub jedynego Boga.

Są to jedyne takie fragmenty Pisma Świętego, gdzie termin „jeden (lub jedyny) Bóg” pojawia się razem z Synem Bożym i odróznia jedną i drugą istotę.

Kiedy spojrzymy do Starego Testamentu, to zauważymy, że nawet pobieżne przyjrzenie się tematowi „Boga” w Starym Testamencie wydaje się w krótkim wykładzie prawie niemożliwe. Według konkordancji biblijnej Stronga (wyd. Na Straży) imię „Jahwe” pojawia się w Starym Testamencie 6525 razy.

Określenie ‘El’ to kolejne 265 wystąpień, ‘Elohim’ – 2603 wystąpienia (a znaczenie tych słów to: ‘Mocny’ lub ‘Mocarz’, ‘Ktoś potężny’), ‘Adon’ – 335 wystąpień i ‘Adonaj’ – 434 wystąpienia (znaczenie tych słów: ‘Pan’, ‘mój Pan’).

Przez wieki średniowiecza zbadanie tej sprawy zaciemniał jeszcze bardziej fakt, że Pismo Święte było niedostępne, a jeśli już było dostępne dla kleru, to w łacińskim przekładzie o nazwie Wulgata, który – jak większość tłumaczeń nawet do dzisiaj – zacierał różnice między poszczególnymi słowami. I tak, do dziś w wielu tłumaczeniach czy w oryginale jest to imię Jahwe, czy któryś z tytułów Adon, Adonaj lub Elohim, wszystko tłumaczone jest jako „Pan”.

Dopiero XV wiek n.e. przyniósł dokładniejsze badania nad oryginalnymi tekstami Biblii. Niezwykłym dziełem wydawniczym była wydana przez kardynała Franciszka de Cisnerosa tzw. Poliglota Kompluteńska. Było to pokaźnych rozmiarów wydanie Pisma, które zawierało w sobie tekst biblijny w trzech językach: hebrajskim, greckim i łacińskim.

Z takiej właśnie Biblii korzystał młody geniusz językowy i teologiczny, urodzony w roku 1511, Miguel Servet. Jeszcze jako nastolatek Servet zauważył prosty fakt, że wyraz ‘elohim’ w hebrajskiej Biblii nie oznaczał tylko najwyższego Boga, Jahwe. Żydzi przy użyciu słowa ‘elohim’ mówili o aniołach, nazywali ‘elohim’ izraelskich sędziów i królów, i w ogóle mocne, potężne osoby. Możemy przeczytać dwa przykłady takiego użycia tego słowa: – do wierzących Ps. 82:6, do tych słów odwołuje się nasz Pan w Jana 10:34; – do aniołów Ps. 8:6, por. Żyd. 1:6)

W czasie Serveta zwrócenie na to uwagi to był wstrząs, bo wyznawcy trójcy posługiwali się argumentacją, że hebrajskie słowo ‘elohim’ i greckie ‘theos’ może oznaczać tylko Boga Najwyższego. A dokładna analiza pism Starego i Nowego Testamentu dowodzi, że zarówno słowo ‘elohim’, ‘adon’, jak i greckie ‘theos’ są w Biblii używane do opisania innych osób niż Bóg Ojciec, a jednak tylko Bóg Ojciec nazywany jest Jahwe; jest On wyjątkowy ponieważ „nie ma początku” i nie zawdzięcza swojego istnienia ani swojej pozycji komukolwiek innemu.

Te cechy – wieczność i niezależność – mieszczą w sobie określenia, które Stwórca odnosi do siebie. Wróćmy na kilka chwil do rozmowy Boga Biblii z Mojżeszem i do określeń, które stosuje do siebie Bóg. W Księdze Wyjścia 3:13 czytamy:

„Mojżesz zaś rzekł Bogu: Oto pójdę do synów Izreala i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mnie do was. Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to co mam im powiedzieć?”

Można powiedzieć, że podobne pytanie zadajemy do dzisiaj. Chcemy wiedzieć, co mamy powiedzieć o Bogu ludziom. Co Bóg chciałby, żebyśmy ogłosili na temat Jego istoty i charakteru, kim jest i jak jest Bóg? Księga Wyjścia 3:14 (bt3) –

„Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: „Jestem, który jestem” (albo wg Biblii Gdańskiej: Będę, który będę). I dodał: „Tak powiesz synom Izraela: JESTEM (albo wg Biblii Gdańskiej: Będę) posłał mię do was”.”

To krótsze określenie „Jestem” lub „Będę” wydaje się dowodzić, że Bóg nie zawdzięcza nikomu swojego istnienia, że jest wieczny, nieśmiertelny, niezależny i nieograniczony. On jest istniejący i będzie istniał zawsze, ma pełną władzę i nikt nie jest w stanie Mu przeszkodzić. Bóg się nie starzeje i Bóg się nie zmienia.

To dłuższe określenie „Jestem, który jestem” lub „Będę, który będę” może też być przetłumaczone jak w Biblii Paulistów: „Jestem tym, kim jestem” lub jak brat Johnson w książce pt. „Exodus”: „Jestem tym, kim chce być” / „Okaże się tym, kim chce się okazać.” [E11, s. 36-37, jest to pewien idiom hebr.] Widać tu więc charakter, który Bóg pragnie okazywać i który ostatecznie chce w pełni okazać.

Nie będę teraz za wiele tego rozszerzał, ponieważ cała Biblia, całe stworzenie i cała historia, teraźniejszość i zapowiedziana w Biblii przyszłość objawiają ten charakter. Bóg jest mądry, sprawiedliwy, mocny i pełny miłości. Sprawiedliwość to podstawa, a mądrość i moc, są nie mniej ważne. Kiedy jednak Bóg w Nowym Testamencie decyduje się na przedstawienie jednej cechy, która najlepiej Go określa, w 1 Jana 4:8 czytamy, że „Bóg jest miłością”. Czytamy też, że „jeśli ktoś widział Syna, [to] widział i Ojca”, a więc pełen miłosierdzia i dobroci charakter Pana Jezusa to właśnie objawiony w Nim charakter Jego Ojca.

To bardzo ciekawe, bo gdy spojrzymy na liczbową wartość tetragramu JHWH, okaże się, że litery hebrajskie jod, he, waw i he mają wartość liczbową 26. Mówię, że to ciekawe, bo w jednym z najpiękniejszych Psalmów, Ps. 136, jest dokł. 26 wersetów i 26 x powtarza się zwrot: „Bo Jego miłosierdzie na wieki.” Lub jak inne przekłady to oddają: „Bo Jego wierna miłość trwa na wieki.”

Jakie to pocieszające, że ten Istniejący, ten Stwórca i Władca wszechświata, Bóg Jahwe, jest pełny wielkiej, wiernej miłości i taki przedstawi się wszystkim ludziom. Przeczytajmy trzy pierwsze wersety z tego Psalmu: „Wysławiajcie Jahwe, bo jest dobry, bo Jego miłosierdzie trwa na wieki. Chwalcie Boga nad bogami, bo Jego miłosierdzie na wieki. Chwalcie Pana nad panami, bo Jego miłosierdzie na wieki.”

Mówiłem na początku, że odniesiemy się do słów Pana Jezusa. Przypomnijmy sobie, co nasz Pan powiedział już po swoim zmartwychwstaniu.  Kiedy Maria Magdalena przyszła do grobu, gdzie złożono ciało, kiedy spotkała dwóch aniołów i pusty grób i kiedy spotkała kogoś, kogo uważała za ogrodnika, ale tak naprawdę był to Jezus. Po pierwszym szoku gdy go poznała i po kilku słowach, Jezus powiedział jej, a mamy to zapisane w Ewangelii Jana 20:16 –

„Rzecze do niej Jezus: Mario! A ona obróciwszy się mówi do Niego po hebrajsku: „Rabbuni”, to znaczy „Nauczycielu”. Rzecze do niej Jezus: „Nie zatrzymuj mnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem do Ojca. Natomiast udaj się do moich braci i powiedz im: Wstępuję do Ojca mego i Ojca waszego oraz do Boga mego i Boga waszego.”

Jakie piękne słowa, w których zmartwychwstały Jezus łączy się ze wszystkimi uczniami i uczennicami, którzy pokazani są w Marii. Pan Jezus mówi, że on sam ma tego samego, jednego Boga i jednego Ojca, którego mają oni. Zgadza się to w stu procentach z proroczymi słowami, które wypowiada Dawid jako typ Pana Jezusa. Psalm 22:22 – „Imię Twoje [Boże] opowiem swym braciom i chwalić cię będę pośród zgromadzenia”. Pan Jezus nauczał w ten sposób, że Jahwe jest „jego” Ojcem i „jego” Bogiem i tak samo Jahwe ma być naszym Ojcem i naszym Bogiem.

To wielka nauka, która zgadza się w pełni z innymi słowami Pana Jezusa
Jana 17:1-3 (BW) – To powiedział Jezus, a podniósłszy oczy swoje ku niebu, rzekł: Ojcze! Nadeszła godzina; uwielbij Syna swego, aby Syn uwielbił ciebie; Jak mu dałeś władzę nad wszelkim ciałem, aby dał żywot wieczny tym wszystkim, których mu dałeś. A to jest żywot wieczny, aby poznali ciebie, jedynego prawdziwego Boga i Jezusa Chrystusa, którego posłałeś.

Pan Jezus w swojej modlitwie arcykapłańskiej nazywa Ojca „jedynym prawdziwym Bogiem”. Tylko jedna istota została tak w Biblii nazwana i jest nią Ojciec Pana Jezusa.  Jest to ważne i potrzebne wyznanie, którego nie powinniśmy się wstydzić. Nie wstydził się go Ap. Piotr [1 P 1:3] – „Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa!”. Lecz niezwykle ważne jest także poznanie samego Jezusa Chrystusa, jednorodzonego Syna Bożego, Mesjasza, Odkupiciela i Pana, którego ustanowił dla nas Bóg Ojciec. O nim jednak opowie kolejny brat, a ja dziękuję za uwagę i życzę wielu Bożych błogosławieństw.